Küpecik Peyniri Nedir?

 Küpecik Peyniri Nedir?

Çankırı’nın Küpecik Peyniri Tescillendi Çankırı Küpecik Peyniri için coğrafi işaret başvurusunda bulunan Çankırı Belediyesi, tescil belgesini aldı.

Çankırı Küpecik Peyniri için coğrafi işaret başvurusunda bulunan Çankırı Belediyesi, tescil belgesini aldı. Yöresel Küpecik Peyniri, Çankırı Belediyesinin Türk Patent ve Marka Kurumuna tescillettiği altıncı ürün oldu.  Belediye Başkanı İsmail Hakkı Esen, deneme üretimini gerçekleştirdiği Çankırı Küpecik Peyniri’ni coğrafi işaretli ürünler arasına kattı. 

Kaya tuzu ile yapılarak küplere basılan ve olgunlaşma süreci için Çankırı Yer Altı Tuz Şehri’nde yerin 500 m altında saklanan Küpecik Peynirlerinin üretim takipleri ve kalite değerlendirme sürecinin devam ettiği bildirildi.

Çankırı Küpecik Peyniri tescil belgesini Çankırı halkı ile paylaşan Başkan Esen, Çankırı Belediyesi olarak bugüne kadar 20 üründe coğrafi işarete müracaat ettik. 1 Ekim 2021 itibari ile Çankırı yöresel mutfaklarımızdan Çankırı mutfağında yöresel lezzetlerimizden olan Küpecik Peynirimizi tescil ettirdik. Coğrafi işaret aldığımız toplam ürün sayımız altı oldu. 

Türkiye’mize ve dünyaya güzel ve farklı lezzetler sunmak için ürünlerimizi coğrafi işaret ile tescilledik. Kooperatifimiz öncülüğünde üretimine de başlayarak dünya damağına katkı sağlamak ve insanların beğenisine sunmak istiyoruz. Çankırılı tüm hanımların ürettikleri ürünleri dünya pazarına pazarlayabilme gayesindeyiz.” dedi.

Sn. Necati Asım Uslu'da Çankırı’nın Küpecik Peynirinin hikayesi, Küpecik Peyniri Nasıl Yapılır...

Çömlekten büyük, küpden küçük kulplu toprak kaba küpecik (küpecük), bu kabın içine basılarak elde edilen peynire de küpecik peyniri denir. Çankırı’ya has,  Küpecik Peyniri Nedir dediğimizde tiftik keçisinin sütünden yapılan bir peynir çeşididir. Ancak günümüzde koyun ve inek sütünden yapılmaktadır.

Haziran’ın 15’inden sonra yani sütler iyice yağlanıp koyulaşmaya başladığı zaman sağılan keçi sütünden günlük peynir yapılarak, tuzlanıp küpeciklere basılır. Küpeciklerin özelliği ince, uzun ve sırsız olmalarıdır. Küpecik sırsız olursa, gözeneklerinden peynirin suyunun uçması kolay olur. Büyük ve geniş küplerin orta kısımlarındaki peynirin suyunun uçması zor olduğundan, bu gibi küplerde peynir çabuk bozulur. Onun için küçük küpecikler tercih edilir.

Köylerde yapılan günlük peynir ufalanarak tuzlanıp küpeciğe basılır ya da birbirlerinden borç süt alıp bir günde peynirin hepsini yapıp küpe doldururlar. Sonra da sıra ile diğer evlere süt verilerek, herkes peynirini bir defada yapıp bitirir. 

Beyaz örtünün katları arasına üst üste konulan  yaş peynirin üzerine ağırlık bırakılır. Bu işlem yaş peynirlerin  suyu iyice alınana kadar birkaç kez örtüler değiştirilerek yapılır. 

Suyu alınmış yaş peynir ufalanarak (rendelenerek) yumruk marifetiyle bastırılarak küpeciğe doldurulur. Top halinde bir bezle sıkıca hava almayacak şekilde kapatılarak, ağzı temiz bir bezle boğum yerinden sıkıca bağlanır. Serin bir yerde (kiler vb.) tepe üstü konumda iki ay kadar beklemeye alınır...

Bu bekleme sürecinde peynir bir taraftan mayalanırken, diğer taraftan da içindeki su gözeneklerden uçarak peynirin uzunca bir süre bozulmadan durmasını ve kendine has lezzeti kazanmasını sağlanmış olur. Peynirin daha kaliteli ve daha da lezzetli olması için küpecikler “serin bir yerde kuma gömülü olarak” muhafaza edilir.

Eskiden Çankırı köylüleri Hazirandan, Ağustos’a kadar yaptığı küpecik peynirini Eylül, Ekim’de pazara götürüp satar; peyniri satın alan şehirli peynirin tartarak ağırlığını ve kilo fiyatını sabit bir kalemle küpeciğin üzerine yazardı.

Peynirin sahibi köylü aradan bir iki ay geçince gelir, müşteriye peynirin yenip yenmediğini sorar, peyniri yenilip küpecik boşalmışsa müşteri küpeciği tekrar tartarak darasını küpün üzerinde yazılı ağırlığından düşerek köylünün parasını verirdi. Yani zavallı köylü Haziran’da ürettiği peynirin parasını ancak Aralık veya Ocak ayında alabiliyordu.

Günümüzde tiftik keçisinin neredeyse yok düzeyinde olması nedeniyle artık o eski küpecik peynirlerini bulabilmek mümkün değil ne yazık ki... Ticari olarak plastik kavanozlarda küpecik peyniri adıyla satılan ürünlerin, Çankırı'nın küpecik peyniriyle uzak, yakın hiç bir ilgisi yok!

Artık koyun ya da inek sütünden yapılan Küpecik peyniri kahvaltıların yanısıra, ikindi çaylarında ince ekmek içine sarılarak veya muska yapılarak tüketilmektedir. 

Ayrıca Çankırı kıymalısı yapılırken o kendine has lezzeti sağlamak için, "kuru kıymanın  içine  biraz küpecik peyniri konularak" karıştırılır.